TANDIR OCAKLARININ YAPIMI:
Tandır: Tandır Tennur sözcüğünden türemektedir. Tennur sözlükte kapalı
bir ocak, bir fırın olarak kullanılır. Dilimizde Tennur, tandır olarak
kullanılır.
Tandır yapımı zor ve zahmetli, sanat gerektirmeyen fakat bilgi ve
beceri gerektiren bir iştir. Önce özel yerlerden tandır için killi
özel toprak getirilir, güzelce elenir, içerisine saman ve keçi kılı veya
pamuk katılarak çamur yapılır. Bir gün bekletilip sonraki gün tekrar
yoğrulur. Çamur 7-8 cm kalınlığında çapı dolanacak kalınlıkla silindir
şekline getirilip örülür. Fakat burada hassas olan nokta, tandırın
hepsi bir anda örülmez. Zaman zaman kurumaya bırakılır. Yamukluk ve
çökmeyi engellemek için Peyder pey ve kurutulmaya bırakılarak örülür.
Kışın tandırı yapmak veya örmek daha zordur. Son olarak tandırın ağız
kısmı yapılır ve kurumaya bırakılır. Tandır çamurunun iyi yoğrulmuş
olması gerekmektedir. Aksi taktirde çabuk bozulur ve istenilen randıman
alınmaz.
Taş fırınların döşeme altına da cam ve tuz konurmuş.
Bu çamur harcın içine Isıyı tutması için cam parçaları kırarlardı. .Bu Tandırın kullanım ömrü 5 ile 10 yıl arasında değişir. Bir
tandır yapımı ortalama bir hafta sürer.
Önce tandırın kuyusu en az 1 metre derinlikte kazılır. Etrafı çamurla
kaplanacağı için çamur çok temiz, hatta killi gibi birbirini iyi tutan
bir toprakla hazırlanır; hatta bir kaç gün de bekletilir. Suyunu çeken
çamur, rulolar haline getirilip, aşağıdan yukarıya yapıştırarak kuyuya
kaplanır.
Bu arada mutlaka hava deliği bırakılır.
Tandırı kurarken önce gömülecek yer seçilir. Buraya toprak
seviyesinde gömülür. Yere kazılarak yapılan tandırların derinliği
130-150 cm olur. Çapları ise 50-65 cm civarındadır. Tandır ekmeği adını
yapıldığı yerden alır. Ekmeğin en büyük özelliği uzun süre bozulmadan
kalabilmesidir. Tandırın altında 20x20 ebadında küçük bir delik
bulunur. Bu yanan ateşin hava alıp iyi yanmasını sağlar.
Tandır bacası kurulan tandırın en dip kısmına 90 derece açı yapmalıdır, genel prensiplerin size faydalı olacağı inancındayım.
1.Eğer küp toprağa gömülecek ise topraktan gelecek sızıntı suya önlem
almanız gerekmektedir. Bu sızıntı su, hem insan sağlığına zararlı
olabilir hem de sizin tandır içerisinde oluşturacağınız ısınızın önemli
miktarını buharlaşmak için kullanarak tandırı soğutacaktır. Önlem olarak
başka bir yalıtım sağlayamazsanız küpün dışını bentonit veya şamot ile
sıvayabilirsiniz.(Bentonit ve şamot doğal kildir)
2.Küllük kısmının dökme demir olması uygundur. Barbekü veya şömine yapan
firmalardan temin edebilirsiniz. Pahalı değildir ancak boyutları
standarttır. Planlamanızı yapmadan önce malzeme keşfinizi yapmanızı
tavsiye ederim.
3.Havalandırma ve baca için piyasada ateş tuğlası v.b denilen refrakter
malzemeleri kullanmanızı tavsiye ederim. Ucuz, uzun ömürlü, doğal ve kolay
bulunur malzemelerdir. İMES vb. sanayi sitelerinde ateş tuğlası satan
yer diye aradığınızda rahatlıkla bulabilirsiniz.
4.Eğer ateş söndükten sonra tandırım çabuk soğumasın diyorsanız küpün
dışını ısı depolayabilen malzemeler ile izole etmeniz
gerekmektedir.(Ekmek fırınlarının tabanının cam ve tuz ile doldurulması
gibi.) Ucuz izolasyon için kum+perlit karışımı tavsiye ederim.